Açlık pandemisi

…Son ırmak kuruduğunda,

 son ağaç yok olduğunda,

 son balık öldüğünde;

beyaz adam paranın yenilemeyen bir şey olduğunu anlayacak…

Kızılderili Şefinin çağrısı

KURBAN

Hoş geldin Kurban Bayramı!

Geçen Kurban Bayramı bayram gibi değildi,

Kovid-19 etkiledi sosyal hayatı ve bayramları.

Bu bayram mutlu gelsin herkese sağlık ile.

Kurban Bayramı; hayırseverlik ve yardım günleri,

Hiç kimse aç ve yoksul kalmasın,

Ve hiç kimse “açlıkla terbiye edilmesin”!

İyi ki kurban var.

Yok, yoksulu koruyanlar,

Paylaşanlar,

Bu bayramda da çok olsun.

COVID-19 PANDEMİSİ VE GIDA GÜVENSİZLİĞİ

Son bir buçuk yıldır, COVID-19 manşetlerde hep!                                                                              

Kovid insanların sağlığını tehdit ederken,                                                                                         

başka bir tür acil durum: gıda güvensizliği,

Milyonlarca insanı tehdit ediyor.

Başlıca nedenleri:

-Çatışma/Güvensizlik ortamı
Örnekleri: Savaşlar, iç çatışmalar, bölgesel/küresel istikrarsızlık veya siyasi krizler. 

Bu olaylar sonucu insanların mülteci olarak yerinden edilmeleri söz konusu.

-Aşırı hava koşulları
Örnekler: Kuraklık ve sel gibi afetler

-Ekonomik durgunluk ve gerileme
Makroekonomik örnekler: Hiperenflasyon ve para biriminin değer kaybetmesi 
Mikroekonomik örnekler: Yükselen gıda fiyatları, azalan satın alma gücü

–Zararlılar
Örnekler: Çöl çekirgeleri, tırtıllar, fareler,

–Salgınlar
–Yer Değiştirmeler

Örnek: Çatışmaların neden olduğu mültecilik ve iklim mülteciliği

Ne yazık ki Kovid-19 salt insan sağlığını değil,

İnsanın yaşamının sürdürebileceği gıda üzerinde

Güvensiz bir ortam yarattı.

Oysa Birleşmiş Milletler Kalkınma Örgütü’nün hedefinde idi,

2030 yılına kadar sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile

İyi bir dünya ve yaşam planlanmıştı.

Ana hedeflerden biri: Dünyadaki açlığı ve yetersiz beslenmeyi

tüm biçimleriyle sona erdirmek idi.

Ancak pandemi bu hedefi önemli ölçüde zora soktu.

Pandemi sırasında gördük ki;

Kapanmalar nedeni ile gıda marketleri yağmalanmış gibi idi.

Her şey bir anda kapışıldı.

Herkes gıda stoku yaptı.

Bu durum gıda güvensizliğini beraberinde getirdi.

Gıda çok yönlü, çok bileşenli bir konudur.

Tarladan/çiftlikten-sofraya kadar.

AÇLIKLA MÜCADELE BİLDİRİSİ

Birleşmiş Milletler 12 Temmuz 2021, Roma’da yaptığı açıklamada;

• Dünyada açlıktan etkilenen insan sayısı pandeminin gölgesinde %10 arttı.
• 2020 yılında dünyada 720 ile 811 milyon insanın, açlıkla karşı karşıya olduğu tahmin edilmektedir.
• Bununla birlikte yetersiz beslenme insan varlığının gelişimini tehdit etmektedir.
• Bölgesel eşitsizlikler ise akıl almaz.
• Afrika’da yaklaşık beş kişiden biri (nüfusun yüzde 21’i) açlıkla karşı karşıya kaldı.

            – diğer tüm bölgelerin oranının iki katından fazla.

• Bunu 2019 ve 2020 yılları arasında sırasıyla Latin Amerika ve Asya izliyor.
• Bu durum gıda güvensizliğini doğuruyor.
• 2020 yılında her üç kişiden biri yeterli gıdaya erişemedi.
• Bu etki kadınlar ve çocuklar aleyhine eşitsizlik doğurdu.

Açlıktaki artışların ve her türlü yetersiz beslenmenin azaltılmasında

kaydedilen ilerlemenin yavaşlamasının geri planında;

yukarıda bahsedilen her türlü çatışma,

iklim değişikliği, kuraklık ve afetler,

ekonomik durgunluklar ve gerilemelerin

(şu anda COVID-19 pandemisi) etkisi var.

YOKSULLUK VE GIDA FİYATLARI

En önemli konulardan biri de; yoksulluk.

Milyonlarca insan sağlıklı beslenmenin maliyetini karşılayamadıkları için

gıda güvensizliği ve farklı yetersiz beslenme biçimlerinden etkilenmektedir.

Şurası bir gerçek ki;

Kovid etkisi sadece sağlığımızı değil,

Aynı zamanda yoksullaşmamızı, gıda güvensizliğini de etkiledi.

Çünkü yapılan çalışmalarda gıda fiyatları hep yükselişte.

Grafikte; GIDA VE TARIM ÖRGÜTÜNE göre; Gıda Fiyatları İndeksi’nde seviye geçen yıla göre % 33,9 yüksek.

GIDA GÜVENSİZLİĞİ VE YETERSİZ BESLENME MÜCADELESİ

1) Eylem: Çatışmalardan etkilenen bölgelerde insani, kalkınma ve barış inşası politikalarını uyumlaştırmak

Uygulama örneği: Ailelerin gıda karşılığında yetersiz varlıklarını satmasını önlemek için sosyal koruma önlemleri hayata geçirilmeli

2) Eylem: Gıda sistemlerinde iklim direncini arttırmak

Uygulama örneği: Küçük ölçekli çiftçilere iklim riski sigortasına ve tahmine dayalı finansmana geniş erişim sunmak.

3) Eylem: Ekonomik sıkıntılara karşı en savunmasız olanların direncini güçlendirmek,

Uygulama örneği: Pandemi tarzı şokların veya gıda fiyatlarındaki dalgalanmaların etkisini azaltmak için ayni veya nakit destek programları aracılığıyla gerçekleştirmek.

4) Eylem: Besleyici gıdaların maliyetini düşürmek için gıda tedarik zincirlerine müdahale etmek;

Uygulama örneği: Biyolojik olarak güçlendirilmiş mahsullerin ekilmesini teşvik ederek veya meyve ve sebze yetiştiricilerinin pazarlara erişimini kolaylaştırmak;

5) Eylem: Yoksulluk ve yapısal eşitsizliklerle mücadele etmek, müdahalelerin yoksul yanlısı ve kapsayıcı olmasını sağlamak

Uygulama örneği: Teknoloji transferleri ve sertifikasyon programları aracılığıyla yoksul topluluklardaki gıda değer zincirlerinin güçlendirilmesi;

6) Eylem: İnsan sağlığı ve çevre üzerinde olumlu etkileri olan beslenme biçimlerini teşvik etmek için gıda ortamlarının güçlendirilmesi ve tüketici davranışlarının değiştirilmesi.

Uygulama örneği: Endüstriyel trans yağları ortadan kaldırarak ve gıda tedarikindeki tuz ve şeker içeriğini azaltarak veya çocukları gıda pazarlamasının/reklamların olumsuz etkilerinden koruyarak gıda ortamlarını ve değişen tüketici davranışlarının güçlendirilmesi. 

Bütün bu eylem ve uygulama örnekleri; Gıda ve Tarım Örgütü başta olmak üzere henüz yayınladıkları Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenme kitabında daha geniş anlatılmaktadır.

GIDA VE TARIM ÖRGÜTÜ

 (GTÖ; Food and Agriculture Organization, FAO)

 Açlığı yok etmek ve beslenme şartlarını iyileştirmek amacıyla

1943’te kurulan bir örgüttür.

Açlığa karşı mücadelede çok yönlü etkinlikleri vardır.

Hükûmet ve teknik kuruluşların tarımı,

ormancılığı ve balıkçılığı geliştirme projelerine aracı ve yardımcı olur. 

Bu tip konularda ülkeler düzeyinde teknik yardımlar sağlar.

Eğitsel projeler geliştirerek, araştırmalar yapar ve seminerler verir.

Dünyadaki tarımsal ürünlerin üretimi, tüketimi,

ticareti ve depolanması,

tabii kaynakların geliştirilmesi,

ağaçlandırma konularında danışmanlık yapar.

İstatistikler tutarak bültenler yayınlar.

Türkiye; Birleşmiş Milletler ve  uzman kuruluşları olan Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nün de üyesidir. —

YETERLİ GIDA HAKKI

Yeterli gıdaya erişim hakkı; her erkek, kadın ve çocuk, tek başına veya başkalarıyla birlikte topluluk halinde, her zaman yeterli gıdaya veya bunları tedarik etmek için gerekli araçlara fiziksel ve ekonomik erişime sahip olduğunda gerçekleşir. 

Yeterli gıda hakkının esası; gıdanın kalite ve miktar olarak gıda rejimiyle ilgili memnuniyeti sağlamaya yeterli düzeyde olması, yan etkilerinden uzak ve kişinin içinde bulunduğu kültürel çevrede kabul edilebilir olmasını ve bu gıdalara erişilebilirliğin istikrarlı, sürdürülebilir olmasını gerektirir.

Bu haklar İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve ikiz sözleşmelerde yer almıştır.

TÜRKİYE’DE GIDA GÜVENCESİ SAĞLANMAMAKTADIR

Yapılan bir çalışmada gıdaların bulunabilirlik boyutu kapsamında Türkiye; meyve, sebze, et gruplarında kendi kendine yeterli düzeyde; süt ve tahıl gruplarında istikrarsız bir yapı göstermektedir. Ulaşılabilirlik boyutu kapsamında ise Türkiye’de gelir dağılımının adaletli olmadığı, gelirin büyük bir kısmının küçük bir grubun elinde olduğu görülmüştür. Kullanılabilirlik boyutu kapsamına gelince; Türkiye’de kişi başına düşen süt, et ve balık kullanım miktarlarının Avrupa Birliği ülkelerinden oldukça geride olup gıda güvenliği tam anlamıyla sağlanamadığı bir ülke konumunda olduğu belirtilmiştir ( Özge Can NİYAZ, İ. Hakkı İNAN. Türkiye’de Gıda Güvencesinin mevcut durumunun değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2016; 13(2): 1 –